Yapay zeka 2000 yıllık papirüsü okumayı başardı

Bilim insanları, MS 79 yılında patlayan Vezüv Yanardağı'nın yok ettiği Pompeii şehrinde buldukları ve patlama sonrasında oluşan ısı, kül ve sünger taşından zarar gören bir papirüs parşömenindeki harfleri okumak için YZ'yi kullandı.

Herculaneum antik kentinde bulunan bir Roma villasında bulunan yüzlerce zarar görmüş papirüs tomarları, geleneksel yöntemlerle açılıp incelenmek için oldukça narin. Julius Caesar'ın kayınpederine ait olduğu düşünülen villada 18. yüzyılda yapılan kazılarda, 1000'den fazla tam ya da kısmı haldeki parşömenler yanardağ patlaması nedeniyle kömürleşmiş halde bulunmuş. Bu nedenle papirüslerin üzerinde bulunan siyah mürekkep okunmamamıştı.

Bu antik parşömenlerin okunması için Kentucky Üniversitesi'nden bilgisayar bilimcisi Brent Seales ve Silikon Vadisi'ndeki çeşitli destekçiler tarafından 2023'te başlatılan 1 milyon dolar bütçeli Vesuvius Challenge adı verilen bir yarışma başlatıldı. Yarışma dahilinde Birleşik Krallık'taki Oxfordshire kentinde bulunan parçacık hızlandırıcı tesis Diamond'da, parşömenlerden birinin yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi benzeri taramaları yapıldı. Bu taramalardaki metinlerin okunmasını sağlayan projeye ise ödül vaat ediliyordu.

Geçtiğimiz pazartesi günü ABD'li teknoloji yöneticisi ve yarışmanın kurucu sponsorlarından Nat Friedman, Alman Youssef Nader, Amerikan Luke Farritor ve İsviçreli Julian Schilliger'dan oluşan üç meraklı bilgisayar öğrencisinden oluşan ekibin, 700 bin dolarlık ödülü kazandığını açıkladı.

Taranan görüntüleri sanal olarak açıp, mürekkebin varlığını tespit etmek için YZ algoritmalarını eğiterek, parşömenleri okuma çabalarına öncülük eden Seales, "Yeni bir çağ başlıyor" açıklamasında bulundu. Seales'ın şimdiki amacıysa, parşömenleri bulunduğu yerden taşımadan görüntüleme amacıyla taşınabilir bir CT tarayıcısı inşa etmek.

Ekip parşömenleri nasıl okudu?

Geçtiğimiz ekim ayında ekipten Farritor, parşömende bulunan eski Yunanca "mor" kelimesini tespit ederek, yarışmanın 40 bin dolar değerindeki "İlk harfler" ödülünü kazandı. Kasım ayında ekibin bir diğer üyesi Nader'le bir araya gelen Farritor, CT görüntülerini otomatik olarak açmak için bir algoritma geliştiren Schilliger ile yarışmanın son tarihi olan 31 Aralık'tan önce onlara katıldı. Birlikte parşömenin 2000'den fazla harfini okudular ve akademisyenlere içerik hakkında ilk fikirleri de sağlamış oldular.

Youssef araştırma sırasında oldukça heyecanlı olduklarını ve bazen günde 20 saatten fazla çalıştıklarını da söylüyor.